Η διαστροφή της λογοτεχνίας

 (απόσπασμα)
 ...
΄Οπως κι αν έχει το πράγμα, εδώ προκρίνεται η εκδοχή της λογοτεχνίαςθύματος, που εντοπίζεται, όπως υπαινίχθηκα τις προάλλες, στον τύπο και στην πράξη της σχολικής ανάγνωσης λογοτεχνικών κειμένων, η οποία, εξ ορισμού ή καθ΄ οδόν, υπήρξε ή έγινε προβληματική. Εξ ορισμού, αν δεχτούμε ότι οι σχολικές φασκιές συνήθως πνίγουν, έστω παραμορφώνουν, τη λογοτεχνία, που αρέσκεται μάλλον στην ελεύθερη κίνηση, παίζοντας με πόδια και χέρια. Αυτός είναι σίγουρα ο αποφασιστικός λόγος που η ισχύουσα σχολική ανάγνωση επιδρά, κατά κανόνα, πάνω στη λογοτεχνία διαστροφικά.

Προφανώς επειδή η λογοτεχνία (η τέχνη γενικότερα) είναι ζήτημα κυρίως επιλογής, όχι επιβολής. Αρχή που φαίνεται να την αποστρέφεται η σχολική διδασκαλία, όπως ορίζεται στα αναλυτικά προγράμματα και εφαρμόζεται στην τάξη. Η παραβίασή της πάντως έχει σοβαρά παρεπόμενα, με κοινό παρονομαστή την πολλαπλή παρεξήγηση. Πρόχειρο παράδειγμα: η υποτίμηση της αναγνωστικής απόλαυσης (καλύτερα: της τέρψης, που ορίζεται ως πρώτος στόχος της ποίησης στον Ομηρο, τόσο για τους αθανάτους όσο και για τους θνητούς), προς όφελος μιας, ωφέλιμης υποτίθεται, γνώσης και μιας ενάρετης, εξίσου υποθετικής, ηθικής. Η σχολική αυτή επιβολή ασκείται και επικυρώνεται τόσο με τη λογοκριμένη συνήθως εκλογή των λογοτεχνικών κειμένων όσο, και προπαντός, με την αποσπασματική τους διδασκαλία, καταλήγοντας συχνά στη σαλαμοποίηση. Απόδειξη λαθραίας λογοκρισίας και ηθικολογίας: στη διαβόητη πλέον καβαφική «Ιθάκη» είχε διαγραφεί για κάμποσα χρόνια στο σχολικό εγχειρίδιο το δίστιχο: ηδονικά μυρωδικά κάθε λογής/ όσο μπορείς πιο άφθονα ηδονικά μυρωδικά. Οσο για την αποσπασματική, διδακτική και εξεταστική, κακοποίηση των λογοτεχνικών κειμένων, αυτή πλήττει προπάντων τα εκτενέστερα αφηγηματικά έργα, με πρόχειρο σχολικό θύμα τα δύο ομηρικά έπη, μοιρασμένα στις δύο πρώτες τάξεις του Γυμνασίου· προηγείται η Οδύσσεια και έπεται η Ιλιάδα. Για προσωπικούς λόγους θα επιμείνω.
...
Δημήτρης Ν. Μαρωνίτης
Επιφυλλίδες , Βήμα